مجتبی گهستونی در روزنامه وحدت نوشت:وقتی در تقویم به روزهایی مثل روز کودک، دختر، جوان و حتی روز زن مواجه می شویم ممکن است هر رویداد و اتفاقی از جلوی ذهنمان عبور کند. اما وقتی کمی بیشتر به اعماق خاطراتمان مراجعه می کنیم به یاد اطرافیانی می افتیم که در سن بسیار پائین ازدواج کرده اند که همان پیوند زناشویی در لیست ازدواج های زود هنگام ثبت می شود.
در این گفت و گو که شما در ادامه می خوانید من به مصاحبه با جامعه شناسی پرداختم که کتابی به نام طنین سکوت را منتشر کرده و موضوع آن به ازدواج های زود هنگام اختصاص دارد. البته طی چند ماه گذشته بارها از کتاب او از جمله در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران رونمایی شده و به تازگی جایزه «افتخار و عزت واقعی» را در روز جهانی زن توسط دانشگاه قانون لندن از میان فعالین و پژوهشگران نامزد شده دریافت کرد.
هنگامی‌که شنیدم «کامیل احمدی» محققی که در قالب یک انسان‌شناس سفر می‌کند و موضوعات خاص اجتماعی را تحقیق می‌کند و به خوزستان آمده است یاد پروژه‌ای از او که «به نام سنت» نام دارد افتادم. موضوعی که به ختنه زنان می‌پردازد و خوزستان نیز بخشی از سوژه او بوده است؛ اما او این بار به خوزستان آمده بود تا درباره موضوع خاص دیگری تحقیق کند. موضوعی که برنامه ریزان و دست‌اندرکاران امر باید برای آن چاره‌ای اندیشه کنند. با او در خوزستان در مدت‌زمانی بسیار کوتاه به شهرها و روستاهایی سفر کردیم تا درباره «ازدواج‌های زودهنگام» پژوهشی میدانی انجام دهد.
انتخاب سوژه ای چون ازدواج‌های زودهنگام که به موضوعی خصوصی مربوط است کی به ذهن شما خطور کرد؟
شروع این تحقیق به دو سال پیش بازمی‌گردد، زمان زیادی را به این مطالعه اختصاص دادم تا عطش درونی خود را برای دستیابی به دانشی عمیق‌تر در خصوص ازدواج زودهنگام کودکان در ایران فرونشانم. این دوره یک سفر شگرف و سرشار از یادگیری برای من در هر دو زمینه فردی و کاری بوده است. من این مطالعه را سفری میدانم که در آن غلیان احساسات در انتخاب ماهیت کار، به‌عنوان محرکی در تکمیل و انجام این تحقیق به من کمک کرد. مطالعه در خصوص ازدواج زودهنگام کودکان ریشه‌های عمیقی در تحقیق قبلی‌ام در خصوص ختنه زنان در ایران دارد.کار میدانی و ارتباط با مردم کلید واقعی درک واقعی اجتماع است. ایده اولیه این تحقیق در طول سال‌های مطالعه‌ام در خصوص تحقیق ختنه زنان در ایران شکل گرفت.
 مگر موضوع ختنه زنان و ازدواج‌های زودهنگام چه ارتباطی باهم دارند؟
ختنه زنان و ازدواج کودکان در منطقه کردستان و حتی در بین بسیاری از خویشاوندان و خانواده من موضوعی بیگانه و نامأنوس نبوده است. در حین کار میدانی در خصوص ختنه زنان در ایران که در چهار استان با بیشترین شیوع ختنه زنان انجام شد، متوجه شدم که تعداد زیادی از شرکت‌کنندگان در مصاحبه‌ها نوجوانانی بودند که در سنین بسیار پایین ازدواج‌کرده بودند. نه‌تنها این دختران کم سن و سال اکنون همسر و مادر بودند، بلکه شمار زیادی از پسربچه‌ها نیز در جایگاه پدری و شوهری ایفای نقش می‌کردند. این امر علاقه من را برای بیشتر دانستن در مورد ازدواج زودهنگام کودکان برانگیخت تا به این سؤال پاسخ دهم که آیا ارتباطی بین این دو پدیده وجود دارد یا خیر.
 استان‌هایی که برای تحقیق درباره ازدواج‌های زودهنگام انتخاب شدند برچه اساسی تعیین شدند؟
استان‌ها با تحلیل داده‌های جمعیت‌شناسی موجود در خصوص آمارهای ازدواج در یک دهه‌ی اخیر انتخاب شدند. شایان‌ذکر است که ترتیب قرار گرفتن این استان‌ها در لیست موردنظر این تحقیق با فهرست‌ها و فهرست‌هایی که منتشرشده است، یکسان نیست زیرا فهرست بکار گرفته‌شده در این مطالعه با انتخاب استان‌هایی صورت گرفته که بالاترین آمار کودک همسری را داشته‌اند و در طول این ده سال بیشتر از بقیه استان‌ها تکرار شده‌اند. بر این مبنا هفت استان مذکور عبارت‌اند از: خراسان رضوی، آذربایجان شرقی، خوزستان، سیستان و بلوچستان، آذربایجان غربی، هرمزگان و اصفهان. سؤال‌های ساختاریافته در پرسشنامه با موضوعات پیش‌زمینه‌ی پاسخگو، ازدواج، تصمیم‌گیری‌های ازدواج، باروری زنان، باروری مردان، نگرش‌های جنسیتی، مواجهه با پیام‌های پیشگیرانه ازدواج کودکان، خشونت جنسی زنان، خشونت خانگی مردان آورده شدند.
خوزستان با توجه به تنوع قومی خود و فراوانی جمعیت حتماً از استان‌های مورد هدف شما بوده است که خود من در تحقیقات میدانی همراهتان بودم. جمع‌بندی این نظرات به چه نتیجه‌ای رسید؟
استان خوزستان سومین استان هدف در این مطالعه بود. علیرغم تنوع در قومیت و زبان در این ناحیه چیزی که مشاهده شد، مجموعه‌ای از شباهت‌های فرهنگی ثابت و رایج در مناطق روستایی بود. استدلال عقلانی‌ای که شایان توجه خاصی دراین‌باره است، الگوهای اقلیمی است. نشانه‌های محیطی مربوط به اقلیم و نور در جامعه‌ای با تنوع زیاد در زمان بلوغ در سراسر دنیا جالب‌توجه استازدواج‌های فامیلی ازلحاظ مناسک و مراسم در خانواده‌های عرب زیاد متفاوت نیست. برخلاف آنچه در سایر قومیت‌ها دیده‌شده، در خانواده‌ی عرب، داماد به‌طور کامل مسئول خرید جهیزیه است. مهریه نیز تحت تأثیر خویشاوند بودن داماد است یعنی اگر داماد پسرعمو، پسرخاله یا سایر بستگان عروس باشد، مهریه پایین‌تر از زمانی است که داماد یک غریبه باشد.
در خوزستان علاوه بر شیوه‌های مرسوم چه موضوع خاصی نظر شمارا جلب کرد که تاکنون برخورد نداشتید؟
به نقل از افراد مطلع محلی در برخی نواحی خوزستان یک عمل رایجی وجود دارد که مردمان محلی آن را «خریدن سن» می‌نامند. مطابق تجربه و ادعای آن‌ها خانواده‌هایی که دارای دختری خردسالی هستند که ازدواجش به خاطر سن پایین نمی‌تواند ثبت شود، سن لازم برای ثبت قانونی ازدواجش را می‌خرند. قیمت هر مورد بستگی به تعداد سال‌هایی دارد که تا رسیدن به 13 سال کم آورده‌اند. این مقدار پول از 100 تا 500 هزار تومان متغیر است. درمجموع 75 درصد از مردان مصاحبه‌شونده دارای 2 فرزند بودند و 25 درصد از آن‌ها در سن 16 سالگی پدر شده بودند. در بسیاری از موارد ازدواج کودکان، دختران به همسری مردان بسیار بزرگ‌تر از خودشان درآمده بودند و هیچ اختیاری از خود در خصوص انتخاب همسر نداشتند. مشاهدات ما گواه بر این است که بیش از نیمی از این گروه ذکر کردند که شوهرانشان حداقل 10 سال از خودشان بزرگ‌ترند. 39 درصد پاسخگویان ذکر کردند که هیچ فایده‌ای در ازدواج زودهنگام کودکان وجود ندارد و 22 درصد بر این اعتقاد بودند که جلوگیری از رابطه‌ی جنسی قبل از ازدواج یک فایده و نقطه‌ی قوت در ازدواج زودهنگام کودکان است. بسیاری از پاسخگویان دانشی در خصوص سن قانونی ازدواج نداشتند و این کمبود آگاهی در مورد قانون و ازدواج کودکان در نقش مانعی برای پایان عمل ازدواج کودکان ظاهر می‌شود.